Herman van den Bosch, werkzaam op Radboud universiteit en de Open universiteit, participeerde de afgelopen jaren 10 keer in een visitatiecommissie hoger onderwijs. Hij kwam tot de conclusie dat er meestal voldoendes werden uitgedeeld, weinig goed en nagenoeg geen excellent. Op zijn weblog deelt hij de 10 meest kritische punten uit deze visitaties. Ik werkte ze om in 10 lessen, aanbevelingen om boven de voldoende uit te gaan stijgen.

1. Onderzoek hangt erbij. Studenten doen dat vooral bij het eindwerk, maar hebben geen routine. Onderzoek inbouwen in het hele curriculum en niet alleen dit beoefenen bij het eindwerk.
2. Samenhang in het curriculum aanbrengen door te werken met leerlijnen.
3. Formulering van opleidingsdoelen en eindtermen is lastig, laat staan dat deze onderscheidend zijn. Maak hier werk van en zorg ervoor dat docenten en studenten deze doelen kennen en hun werk en ontwikkeling daaraan spiegelen.
4. Duidelijke samenhang in doelen en gekozen onderwijsvormen en vakinhouden aanbrengen. Dit niet achteraf doen, maar aan de voorkant bij de ontwikkeling van nieuwe onderwijsonderdelen.
5. Docenten voelen zich vooral betrokken op hun vak en voelen zich geen eigenaar van het geheel. Werk in teams die samen verantwoordelijk zijn voor een deel van het curriculum, de kwaliteit daarvan en de opbrengsten van dit stukje opleiding.
6. Er worden veel hoorcolleges gegeven en studenten krijgen vooral veel opdrachten. Zet meer andere werkvormen in, gebruik o.a. ICT om hoorcollege effectievere te maken. Geef minder opdrachten maar voorzie die wel van goede feedback en laat vooral veel onderzoekprojecten doen.
7. Denk goed na over het werken in teams van studenten. Zorg voor goede begeleiding, goede feedback en eerlijke beoordeling, ban ‘meeliftgedrag’ uit.
8. Toets of je de opleidingsdoelen haalt. Alleen letten op de eindwerken is hiervoor niet voldoende. Laat een portfolio maken om hier inzicht in te krijgen. En analyseer tentamens en andere toetsen om inzicht te krijgen in de intellectuele vaardigheden die studenten hebben verworven en of dit spoort met dat wat je met je opleiding wil bereiken.
9. Laten examencommissies zich verantwoordelijk weten om de kwaliteit van het onderwijs te toetsen. Zij moeten daadwerkelijk toezien op de kwaliteit van de tentamens, de eindwerken en de beoordeling daarvan maar ook of de opleidingsdoelen gerealiseerd worden.
10. Onderzoek hoe studievertraging ontstaat en neem passende maatregelen.

Overall: werk vooral aan een visie op de opleiding als zodanig en een consequente doorwerking daarvan in doelen, inhoud, werkvormen en rollen van docenten. De vraag hoe de opleiding uitdagender kan daardoor veel meer aandacht krijgen.